اهمیت کاربرد هنر در امر زبا ن آموزی در مقطع ابتدایی

در دوران ابتدایی زبان آموزی از مقولات بسیار با اهمیت است و شاید به جرات بتوان گفت زیربنای شناخت و یادگیری نوشتاری و کلامی فرد از زبان مادری خود در این دوران شکل می گیرد.اگر به هر دلیلی مشکلی در یادگیری دانش آموز وجود داشته باشد و نتواند بدرستی اصول و مبانی زبان فارسی را بشناسد و بکار گیرد چه بسا تا سالها بعد و گاه تا پایان عمر هنوز قادر به رفع آن نباشد.این امر زمانی جدی تر میشود که امروزه شاهد آن هستیم که با نفوذ تکنولوژی و بکار گیری اینترنت و استفاده از تلفن همراه که بخصوص در نسل جوان و نوجوان بیشتر مشاهده میشود،زبان فارسی دستخوش آسیب و تغییرات بسیار نا خوشایندی شده است.تایپ فارسی با حروف لاتین معضل بزرگیست که اگر زودتر اصلاح نشود لطافت و زیبایی زبان فارسی را در جنبه های نوشتاری و گفتاری از بین خواهد برد.پس باید بیشتر و بیشتر از پیش به امر زبان آموزی در مدارس اهمیت داد. تا دانش آموز ما فردا در مسیر موج رسانه ها و زبانها از فرهنگ و تمدن و پیشینه کهن و ارزشمند خود در زبان فارسی جدا نماند. بکارگیری هنر در اجرای این مهم و رسیدن به اهداف حوزه زبان آموزی مقوله ایست که باید بیشتر بدان توجه نمود. این امر هم در ساعات هنر عملی است و هم در ساعات دروس دیگر. به عنوان مثال در ساعت درس هنر هنگام ساخت عروسک دانش آموزان برای عروسکهای خود نامی انتخاب میکنند و سپس به قصه گویی و یا اجرای نمایش می پردازند در حین این امور چندین هدف تحقق می یابد پرورش خلاقیت،کار با دست و تقویت عضلات دستها، ایجاد اعتماد به نفس و تقویت روحیه سازندگی،رشد مهارتهای کلامی و مبارزه غیر مستقیم با مواردی مانند خجالت و کم رویی و انزوا و... در دانش آموزو تقویت زبان آموزی از راه بیان نمودن قصه ها و انتخاب نامها که اگر معلم آگاه باشد میتواند از اشعار و داستانها و تمثیل های فارسی برای دانش آموزان نمونه هایی بیان کند یا بصورت نوار قصه یا شعر در حین ساخت عروسک ها استفاده نماید تا ضمن ایجاد محیطی فرح بخش دانش آموزان بیشتر با زبان فارسی آشنا شوند و مهرتهای کلامی و شنیداری آنان نیز توسعه یابد.


( مجلات رشد معلم و آموزش ابتدایی با توجه به مقالات حوزه زبان آموزی)

زیباییهای تدریس هنر در مقطع ابتدایی

تدریس هنر در مقطع ابتدایی بسیار بسیار لذت بخش است و شاید به جرات بتوان گفت در هیچ مقطعی تا این اندازه با هنرجویان خلاقی سرو کار ندارید.دانش آموز ابتدایی دنیایی از لطافت و خلاقیت و خلوص را با خود دارد. اغلب بسیار علاقمند است که چیزی بسازد و ثمره تلاش خود را ببیند. برایش بسیار شگفت انگیز است که مثلا با استفاده از چند برگ هم میتوان یک اثر هنری زیبا خلق نمود. او فقط باید توسط شما راهنمایی شود،و بعد اجازه بدهید کار مسیر خودش را دنبال کند.او را مجبور و مقید نکنید که حتما به شیوه ای که می خواهید کارش را انجام دهد چه بسا شیوه او بسیار خلاقانه تر از شما باشد. بارها در کلاسها شاهد این موضوع بوده ام.بخصوص در زمینه کاردستی.بچه ها عاشق این هستند که بسازند و خلق کنند.این لذت که لازمه رشد آنهاست را از آنان دریغ نکنیم.بسیاری مواقع اصلا نیازی به صرف هزینه بالا نیست و از بسیاری وسایل بدون مصرف نیز میتوان بهره برد که خود این روش نیز به رشد خلاقیت آنان کمک شایانی مینماید.

( با نگاهی به مقاله: معلمان از تجربه های خود سخن می گویند....مجله رشد آموزش ابتدایی شماره 5)

تصویر: عروسک سازی با کاموا -ساخته شده توسط فاطمه ابوطالبی و زینب باقریه دانش آموزان کلاس سوم ابتدایی دبستان ریحانه ناحیه 3 مشهد.

تاثیر درس هنر در یادگیری سایر دروس

"زمانی که دانشمندان به پژوهش می پردازند،در واقع در حال بکارگیری هنر هستند."

ان .ال گیج

هنر یکی از راههای شناخت و ادراک انسان از جهان و پدیده های هستی است. از این رو چیزی را آشکار می سازد و این راز گشایی و پرده برداری بی نظیری از دانستن است که " زیبایی شناسی" نام دارد.هنر بخصوص در دوران آموزش ابتدایی به بروز خلاقیت در دانش آموز می انجامد و این امر خود بستری است برای تامل و تفکر او در محیط پیرامون و طبیعت و چه بسا کشف بسیاری رازها و زیباییهای نهفته در عالم. بیشتر نوابغ و دانشمندان افرادی بوده اند که نگاه ویژه ای به محیط پیرامون خود داشته اند،شاید افتادن سیب از درخت چندان موضوع عجیبی نبود اما نیوتن با نگاه ویژه خود و تامل در هستی از دل این پدیده ساده موفق به کشف قانون جاذبه شد که خود تحول بسیار عظیمی در دانش بشری بوجود آورد.لئوناردو داوینچی تنها یک نقاش چنان که بسیاری می پندارند نبود بلکه او یک هنرمند و دانشمند خلاق و مبتکر نیز بود .مردم جهان هنوز هم از دستاوردهای او متحیرند.لئوناردو برای خلق هر اثری،علوم،نوشتن و طراحی کردن را با هم تلفیق میکرد. هر عنصر موجب بهبودی عناصر دیگر میشود وبه ادراک کمک میکند. هنرهای تجسمی راهی برای شناخت و یادگیری بهتر دانش آموز فراهم میکنند.اغلب تدریسی که با ارائه تصاویر ،فیلم و در مجموع رسانه های دیداری و شنیداری باشد موضوع را واضحتر می سازد و یادگیری ماندگارتر است.هنر این قابلیت را دارد که در کنار تمامی دروس در امر تدریس و یادگیری نقشی فعال ایفا کند آیا نمی توان در درس تاریخ از اجرای نمایش بهره گرفت؟ ویا در درس علوم از روش قطاعی(کلاژ) و یا مجسمه سازی در یادگیری بسیاری از مفاهیم استفاده کرد؟در واقع اولین درس هنر تفاوت دیدن و نگاه کردن است که این خود خلاصه درس علوم است.نگاه تازه به هستی و طبیعت و کشف پدیده ها. امروزه دانش آموز ما در جهانی زندگی میکند که سرعت پیشرفت تکنولوژی و علوم بسیار سریع است اگر بخواهیم او را برای فردا آماده کنیم باید نگاهی به شیوه های آموزش خود داشته باشیم و توجه بیشتری به مقوله هنر و اهمیت تدریس و بکارگیری آن در مقطع ابتدایی بصورت اصولی و درست.(با نگاهی به مقاله:یادگیری به شیوه داوینچی ، نویسنده حسن شرفی.مجله رشد آموزش ابتدایی شماره 2)

تصویر سازی با برگها تجربه بسیار خوبی برای دانش آموز ابتدایی است این کاردستی چندین ویژگی مثبت را دنبال میکند:

1.دانش آموز تفاوت دیدن و نگاه کردن را متوجه میشود و ضمن جمع آوری برگها به اندازه،شکل،و رنگ آنها توجه می کند. و از این راه بیشتر طبیعت را میشناسد

2.دانش آموز به این نکته پی می برد که همیشه برای انجام یک کار هنری نیاز به صرف هزینه نیست.و میتوان گاه با ساده ترین موادی که موجود هستند کار هنری انجام داد.

3.خلاقیت و تفکر دانش آموز رشد میکند و اگر این کار همراه قصه گویی و داستان نویسی باشد کمک بسیاری به امر زبان آموزی در این مقطع می نماید.

4. و اینکه ضمن ساختن این کاردستی اهداف درس علوم و هدیه های آسمانی هم در کلاس عملی میشود زیرا تامل در طبیعت از راههای خدا شناسی است.

( مجلات رشد آموزش ابتدایی شماره 2 و 5 )

سادگی و خلوص در هنر کودکان

درهنر کودکان بسیار شاهد آفرینش آثاری هستیم که از درجه خلوص و سادگی بالایی برخوردارند به شدت ناب و تازه اند و گاه بسیار چکیده و موجز با بیننده سخن میگویند.نکته جالب توجه اینجاست که همه ی ما پس از پشت سر گذاردن کودکی از این ناب بودن و زلالی فاصله میگیریم مگر عده معدودی که همواره کودک میمانند,نه به لحاظ سن بلکه به لحاظ تازگی و زلالی و خلوص و این را میشود در نگاهشان به زندگی در منششان و آثارشان به خوبی مشاهده نمود.عده بسیاری از هنرمندان و شاعران را میشناسیم که همواره این بعد از وجود خود را تازه نگاه داشتند و همین ویژگی عامل خلق آثاری بکر و تکرارنشدنی بوده است.بزرگانی مانند ژازه طباطبایی،پل کلی،

ماتیس،رودن ؛چارلی چاپلین ،سهراب سپهری و.............بیشمار هنرمندان و بزرگانی که همواره به قول سهراب روحشان در جهت تازه اشیا جاری بود.پس چه خوب است که درکودکی به این بعد بها داده شود تا پایه های خلاقیت در بزرگسالی مستحکم گردند. تصویر بالا مربوط به کاردستی دانش آموز سال اول ابتدایی دبستان ریحانه است.که بسیار مرا شگفت زده کرد. کودک به سادگی با استفاده از خمیر بازی یک مار درست کرده در واقع یک اثر کاملا مینیمال است. به نوار سبز رنگ مارپیچ و چشم بزرگ قرمز مار توجه کنید به نظرتان جالب نیست؟

حجم سازی با گل سفالگری

کار با گل سفالگری را می توانید از سنین پیش از دبستان آغاز کنید خاصیت شکل پذیری گل برای کودکان بسیار جذاب است و این روش سالم تر از خمیرهایی است که مواد شیمیایی رنگی دارند البته در سنین پایین که کودک ممکن است ماده یا دستش را به دهان ببرد میتوانید از خمیرهای خوراکی استفاده کنید مثل خمیر نان. در هر حال کودکان بسیار در این روش از خلاقیت خود استفاده میکنند و میتوانند حجمها را پس از خشک شدن رنگ آمیزی کنند. اغلب با استقبال زیادی از طرف دانش آموزان برای سفالگری مواجه میشوید بهتر است گلها را از قبل برای هر نفر به میزان برابر کنار بگذارید و تعدادی دستمال و سفره پلاستیکی بهمراه داشته باشید تا روی میزهای کلاس پهن کنید. البته در صورتی که امکان ایجاد یک کارگاه هنری مخصوص ساعت هنر در مدرسه داشته باشید در وقت صرفه جویی میشود و دانش آموزان با آرامش بیشتری کار میکنند (تصاویر مربوط به آثار دانش آموزان دبستان ریحانه مشهد پایه پنجم)

ادامه میوه ها 2

ادامه میوه ها

یک کاردستی فوق العاده برای سالهای سوم تا پنجم دبستان

ساخت حجم با میوه ها تجربه بسیار جالبی برای کودکان است. راستش زمانی که کتاب "میوه ها" را(از انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان)دیدم و تصمیم گرفتم آنرا در کلاس با دانش آموزانم تجربه کنم گمان نمیکردم استقبال آنها اینقدر زیاد باشد.بچه ها از دیدن تصاویر کتاب که طرح و اجرای آقای حمید ترابلی است خیلی به و جد آمدند و با انگیزه زیادی شروع به کار کردند. البته یک جلسه کتاب را میبینیم و درباره تفاوت دیدن و نگاه کردن صحبت میکنیم و در جلسه بعد آنها بدون اینکه از کتاب استفاده کنند آزادانه به کار مشغول میشوند برای اتصال میوه ها از خلال دندان استفاده میشود و استفاده از چاقو برای برش در این سالها بهتر است توسط معلم یا بزرگتر انجام شود . بچه ها خیلی خیلی به این کار علاقه نشان دادند. تصاویر بالا کار دانش آموزان ابتدایی دبستان ریحانه ناحیه 3 مشهد است.

میوه ها به مراتب راحتر از هسته ها متصل میشوند و بدلیل تنوع رنگ جذابیت زیادی برای کودک دارند

ساخت حجم یا نقش برجسته با هسته ها و دانه ها

کودکان در سنین قبل از دبستان و دبستان علاقه بسیار زیادی دارند که کاردستی بسازند. معمولا از ساختن یک شی بسیار لذت
میبرند بخصوص که این کار زود نتیجه بدهد. کودک در سنین پایین صبر و حوصله ساعتها کار را ندارد و دوست دارد سریع
به نتیجه برسد اگر نه غمگین و خسته خواهد شد و کار را رها میکند . توجه به این نکته بسیار ضروری است که کاردستی و در کل
کار هنری مطابق سن کودک انتخاب شود تا ضمن کمک به رشد مهارتها و خلاقیت های کودک و همچنین تقویت اراده و اعتماد به
نفس احساس شادمانی و آرامش را به او ببخشد و او را به هنر علاقمند سازد در غیر این صورت اجبار در انجام کاری که از عهده
کودک خارج است اثرات زیانباری برای او بدنبال خواهد داشت.
استفاده از حجم های طبیعی مانند سنگ،صدف،میوه ، هسته و دانه و.............کار ساخت مجسمه را عملا تسریع میکند و کودک
نگاه کردن به طبیعت را می آموزد. البته در کار با هسته ها و دانه ها چسباندن روی سطح کاغذ یا مقوا برای کودک آسانتر از حجم سازی است. مگر اینکه در چسباندن هسته ها به یکدیگر به او کمک کنید.
میتوانید به کتاب " هسته ها" از مجموعه " دوباره نگاه کن" کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مراجعه کنید . اما توصیه ام این است که هیچ گاه به کودکان الگو ندهید بگذارید آزادانه به خلق آنچه در ذهن دارند بپردازند با این روش به کودک امکان رشد و اعتماد به نفس را میدهید.

تصویر کار دانش آموز سال پنجم ابتدایی دبستان شهادت ناحیه 3 مشهد

اصول مهم آموزش هنر خلاقه

1. تو قعات خود را از اثر نهایی هنری کنار بگذارید و اجازه دهید
تخیل کودک چگونگی استفاده از مواد را تعیین کند(آموزش ممکن
است مانع از کشف کردن , که لازمه تفکر خلاق است باشد.)

2.هیچ گاه روی اثر هنری کودک طرحی نکشید,نقاشی نکنید و
چیزی ننویسید. هنر کودک بسیار مهم تر از هرگونه مدا خله شماست
و این کار میتواند مانع از خلق آثاری متناسب با رشد سنی کودک شود.

3.هیچ گاه به شباهتهای اتفاقی اثار کودک با اشیای واقعی اشاره نکنید
(ممکن است این کار ارزش امکان جابجایی در یک پروژه را از بین ببرد)

4. هیچ گاه به کودک نشان ندهید که چگونه طراحی کند و او را به کشیدن
نقاشیهای واقع گرایانه سرگرم نکنید

5. هیچ گاه سوال نکنید که" این چیست؟"یا " چه چیزی می خواهی درست کنی؟"
(این که "چه چیزی" ساخته میشود به اندازه ی آنکه" چگونه" ساخته میشود اهمیت ندارد

نقل از کتاب:کلید های پرورش خلاقیت هنری در کودکان و نوجوانان